ABD'de artan enerji fiyatları enflasyonu körüklemeye devam ediyor

DİLARA ZENGİN - Küresel çapta enerji fiyatlarında yaşanan artış, ABD'de de büyük bir endişe kaynağı haline gelen enflasyonun en önemli nedenlerinden biri olarak öne çıkıyor.

Dünya genelinde arzın talebi karşılayamaması, zorlu kış koşulları ve jeopolitik risklerin etkisiyle artan petrol ve doğal gaz fiyatları, tüketicilerin bütçelerinde enerji giderlerinin payını artırıyor.

ABD'de de ekonomik toparlanmanın ardından parasal teşviklerin etkisiyle gelen güçlü tüketici talebine karşı arzda yaşanan sıkıntı, enerji fiyatlarındaki artışın en temel nedeni olarak gösteriliyor.

Ülkede artan enerji maliyetleri, 40 yılın zirvesine çıkan enflasyonun itici güçlerinden biri olmayı sürdürüyor.

- Çift haneli yükselişler dikkati çekti

ABD Çalışma Bakanlığı'nın son verilerine göre, ülkede Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) ocakta aylık yüzde 0,6 ve yıllık yüzde 7,5 arttı. TÜFE'de yıllık bazda yüzde 7'nin üzerinde kaydedilen yükseliş, 1982'den bu yana en güçlü artışa işaret etti.

Enflasyon raporunda, enerji kalemlerinde yıllık bazda yaşanan çift haneli yükselişler dikkati çekti. Söz konusu dönemde enerji endeksi aylık yüzde 0,9 artarken, yıllık yüzde 27'lik yükseldi.

- Benzin fiyatlarındaki yıllık artış yüzde 40'ı buldu

Enerjinin alt kalemlerine bakıldığında; benzin fiyatları aylık bazda gösterdiği yüzde 0,8'lik azalışa rağmen yıllık yüzde 40 arttı. Yakıt (fuel oil) fiyatları da aylık yüzde 9,5 ve yıllık yüzde 46,5 yükseldi.

Aynı dönemde elektrik fiyatları ise aylık yüzde 4,2 ile 15 yılın en keskin artışını gösterirken, yıllık yüzde 10,7 arttı. Doğal gaz fiyatı da ocakta aylık yüzde 0,5'lik azalışa rağmen yıllık yüzde 23,9'luk yükseliş kaydetti.

ABD'de Kovid-19 salgının başlamasıyla ekonomik faaliyetler neredeyse durma noktasına gelirken bu durum enerji tüketimine de yansıdı. Salgının ilk yılında enerji tüketimindeki azalmayla petrol ve gaz fiyatlarında hızlı bir düşüş yaşanırken, Batı Teksas türü (WTI) petrolün fiyatı kısa bir dönem için sıfırın altına düşmüştü.

Söz konusu dönemde enerji fiyatlarında yaşanan düşüş enflasyon raporuna da yansımış ve TÜFE'de enerji kaleminde yaşanan yıllık azalış Mayıs 2020'de yüzde 18,3'ü görmüştü. Enerji fiyatları, ekonominin normalleşmeye başlamasıyla ise hızlı bir yükseliş dönemine girdi. Bu durum, tüketici bütçelerinde de enerji giderlerinin payının artmasına neden oldu.

ABD'de Şubat 2021 itibarıyla enflasyon raporunda enerji kalemi de hızla arttı. TÜFE'de enerji kaleminde yaşanan yıllık artış geçen yıl kasımda yüzde 33'ü aştı. Ekonomik toparlanmanın ardından parasal teşviklerin etkisiyle gelen güçlü tüketici talebine karşı arzda yaşanan sıkıntı, enerji fiyatlarındaki artışın en temel nedeni oldu.

- Biden yönetiminin ana gündem maddesi

Enerji fiyatlarındaki yükseliş, dünya genelinde olduğu gibi ABD'de de ulaşımdan gıdaya pek çok sektörü etkilerken, tüketicilerin maliyetlerini de artırdı.

Dünyanın en çok benzin tüketilen ülkesi ABD’de, artan petrol fiyatları benzinin galon fiyatının geçen yıl 3,47 dolarla 2014'ten bu yana en yüksek seviyesine ulaşmasına neden oldu. Ülkedeki fiyat artışları, ABD Başkanı Joe Biden yönetiminin de ana gündem maddesi haline geldi.

Özellikle petrol fiyatlarındaki yükseliş için Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü'nü (OPEC) suçlayan Biden, Amerikalıların yüksek benzin fiyatlarıyla karşı karşıya kalmalarının en büyük nedeninin petrol üreten ülkeler ile büyük şirketlerin talebi karşılamak için petrol arzını yeterince artırmamaları olduğunu vurguladı.

Enerji fiyatlarındaki artışı durdurabilmek için bir dizi tedbirler alan Biden yönetimi, yükselen petrol fiyatlarına karşı stratejik petrol rezervinden 50 milyon varil ham petrolü kullanıma açtı ve sektörde haksız rekabetin soruşturulması için ilgili kurumlara talimat verdi.

Biden yönetiminin aldığı tedbirler TÜFE'de bazı enerji kalemlerinde aylık bazda etkisini hafif de olsa gösterirken, ülkede enflasyona ilişin endişeler etkisini sürdürmeye devam etti.

ABD Çalışma Bakanlığı verilerine göre, Kovid-19 salgınının etkili olmaya başladığı 2020'den bu yana aylara göre TÜFE'de enerji kalemindeki yıllık değişim şöyle:

Yıl	Ocak	Şubat	Mart	Nisan	Mayıs	Haziran	Temmuz	Ağustos	Eylül	Ekim	Kasım	Aralık
2020	6	2,6	-5,8	-17,5	-18,3	-12,2	-10,8	-8,9	-7,6	-9,3	-9,7	-7,3
2021	-3,9	2,3	13,3	24,9	28	24,5	23,8	25,1	24,9	29,8	33,1	29,4
2022	27